Hidrografik Ölçmelerdeki Yeni Gelişmeler
Yazar :
Doç. Dr. Emirhan ALGÜL
Özet :
12. Yüzyılda Araplann pusulayı icat etmeleri, insanogluunun güvenle denizlere açılmasına ve bu alandaki bilgilerin çoğalmasına yardımcı olmuştur. Eldeki dokümanlara göre ilk deniz haritaları 13. yüzyılda İtalya kıyılarında yapılmıştır. 18. yüzyıla kadar özel kurum ve kişiler tarafından yapılan deniz haritaları, büyük devletlerin kontrolunda hidrografik birimlerince yapılmaya başlanmıştır. Kara haritalarında olduğu gibi tüm hidrografik haritaların iskeletini bir jeodezik ağ (kontrol ağı) oluşturur. Ancak bu kontrol noktaları karada, su yüzeyinde, su altında ve yer altında bulunabilir. Elektrometri nin geliştiği 1950'li yıllardan itibaren su yüzeyindeki kontrol noktaları (deniz işaretleri) önemini tamamen yitirmiştir. Bugünkü çalışmalarda, su altı zeminine yerleştirilen akustik kontrol noktaları ile Transit (NNSS) ve Navstar (GPS) sistemlerinin, uydularla (dinamik) kontrol ağının noktaları olarak kullanılmaktadır. Su derinliğinin ölçülmesinde uygulanan elle iskandil, mekanik iskandil, termometrik ve hidrostatik iskandil gibi klasik yöntemler, II. Dünya savaşından sonra hızla gelişen akustik iskandilin sağladığı kolaylık ve yüksek verim nedeniyle günümüzde önemini tamamen yitirmiştir. Bu alanda 1970'li yıllardan itibaren, çok çeşitli açıklıklı akustik iskandil aletleri (ekolot), aynı anda iki farklı frekansla ölçme yapan ekolotlar, lazer ekolotları ve 1980 yılından sonra 'Side Scan Sonar' sistemi ile elde edilen akustik sualtı fotograflarında harita yapma tekniği, hidrografik ölçmelerdeki son gelişmelerden bazılarıdır. Hidrografik çalışmalarda ölçme gemisinin (botun) sık sık konumunu belirlemek zorunludur. Bu amaçla, kara haritacılığından bilinen önden ve geriden kestirme, sabit doğrultu-açı, mesafe gibi klasik konum belirleme yöntemleri elektrometrik yöntemlerin hidrografiye girmesi ile önemini yitirmiştir. Günümüzde artık elektronik, akustik ve uydu yöntemleri ile konum belirlemesi yapılmaktadır. 1970 yılından itibaren ölçmeden-çizime kadar tüm aşamaları içeren otomasyona geçildiğinden, bilgisayarlı harita yapımında yaklaşık 4 kat verim artışı sağlanmıştır. Denizlerin en az keşfedilmiş olması ve birçok ülkenin ve meslek grubunun ortak menfaatlerini ilgilendiren sorunlar ortaya çıkmıştır. Hidrografi bugün IHO (International Hydrographic Organization) ve FIG (Federation Internationale des Geometres) üyesidir ve sorunları zaman zaman Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku konferanslarında, Uluslararası Okyanus Bitimleri Konferanslarında, Ohio'daki Batı Cenevre Enstitüsü'nde, Uluslararası Jeodezi-Geofizik Birliği gibi uluslararası platformlarda konuşulmaktadır.
Anahtar Kelimeler :
Kaynak :
Dosya :